حضور مردم مسلمان از اقصی نقاط جهان فرصتی است که هر سال برای مدت یک ماه پیش میآید تا علاوه بر این که مسلمانان به مناسک حج بپردازند، در این گردهمایی عظیم، به ابعاد اجتماعی حج همان گونه که رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) میپرداختند، توجه کنند.
حجت الاسلام و المسلمین یوسفی مقدم، مدیر مرکز فرهنگ و معارف قرآن، با اشاره به این که یکی از موضوعات بسیار مهم که قرآن مجید به آن تاکید کرده، موضوع حج است، میافزاید: از زمان صدر اسلام، پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان به اقامه حج و اجرای مناسک حج با ویژگیهای خاصی که در حج برشمرده شده است، همت کردهاند و ائمه (ع)، مسلمانان را به انجام حجی که ابعاد ابراهیمی آن جلوه گر باشد دعوت کردهاند.
این کارشناس در ادامه سخنانش ادامه میدهد: در جای جای قرآن مجید، مردم به انجام حجی دعوت شدهاند که در آن افزون بر اعمال و مناسکی که مسلمانان باید انجام دهند، باید به ابعاد فرهنگی و اجتماعی حج توجه کنند و حج را به عنوان مرکز و کانون توجه به حقایق مسلمانان و واقعیتهای فرهنگی در جامعه اسلامی مطرح کنند.
حجت الاسلام یوسفی مقدم، همچنین به آیاتی از قرآن مجید اشاره میکند و میگوید: از جمله آیات قرآن که ما را به این گونه حج دعوت میکنند میتوان به آیه ۹۷ سوره مائده اشاره کرد که خداوند میفرماید «جَعَلَ اللّهُ الْکَعْبهًْ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَامًا لِّلنَّاسِ وَالشَّهْرَ الْحَرَامَ وَالْهَدْیَ وَالْقَلاَئِدَ ذَلِکَ لِتَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ وَأَنَّ اللّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ». در این آیه خداوند متعال کعبه و بیت الله الحرام را قیام و وسیله برپا داشتن برای مردم قرار داده است.
به گفته وی، در روایات آمده است که «قیام للناس» یعنی قیام لدین الناس. خداوند کعبه را قیام برای دین مردم قرار داده است. پس حج واقعی حجی است که در آن مردم برای به پا داشتن دین حق در مکه حضور مییابند و حج سبب میشود که دین استحکام پیدا کند و اقامه شود.
حج، احقاق دین حق است
حجت الاسلام یوسفی مقدم، با تاکید بر این که حضور مردم به این شکل در حج، حضوری واقعی و حقیقی و قابل لمس برای جامعه است، میافزاید: اگر آن چیزی که باعث قیام مردم و دین است در کعبه و بیت الله الحرام تحقق نیابد، آن حج از حقیقت و واقعیت خودش دور شده است. بنابراین حج صرف برگزاری مناسک و اعمال خود حج نیست، حج آن است که دین احیاء، احقاق و به پا داشته شود. این یکی از آیات شریفه قرآن است که خداوند در سوره مبارکه حج میفرماید «حج را برای شما قرار دادم و آن منفعت برای مردم است». بر این اساس حج برای این است که مردم منافع خودشان را احساس و درک کنند و بیابند. این منافع فقط منافع مادی و مربوط به تجارت نیست. حج آنجایی است که همه منافع جامعه اسلامی در آنجا محقق میشود، هم منافعی که به ابعاد اجتماعی جامعه اسلامی مربوط میشود و هم ابعاد فرهنگی و مادی مردم را مورد نظر دارد که برای جامعه مفید و مثمر ثمر است.
این استاد حوزه علمیه قم ادامه میدهد: این بیان قرآن ما را به سوی این حقیقت میبرد که خداوند از ما حجی را میخواهد که همه ابعاد مورد توجه قرار گیرد. در سوره مبارک برائت که خداوند سخنانش را با بیان امیرالمومنین(ع) در حج بیان کرده است میخوانیم که «بَرَاءةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِینَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِکِین». گویا خداوند به صورتی شیوا در این سوره از قرآن کریم راه هایی را برای مشکلات امروز جامعه اسلامی بیان فرموده است و امروز نیز جامعه نیازمند است که این آیات را تفسیر و بررسی کند و دریابد که آیا افراد به این آیات شریفه قرآن که درباره حج ابراهیمی وارد شده است، اهل عمل هستند یا نیستند.
حج، فرصتی برای محک زدن نفس
حجت الاسلام یوسفی مقدم، اظهار میکند: خداوند متعال دو نکته مهم را یادآوری میکند که یکی آن است که باید از مشرکانی که با آنها پیمان بسته اید و به پیمانشان عمل نمیکنند برائت بجویید و بر حفظ پیمان با مشرکانی که به پیمان عمل میکنند و قصد تسلط بر مسلمانان را ندارد دستور صادر میکند و حتی رعایت پیمان با مشرکانی که به پیمان عمل میکند، را نشانه تقوی بیان کرده است.
وی ادامه میدهد: خداوند در ابتدای سوره برائت میفرماید که پیام برائتی است از جانب خداوند متعال و رسول اکرم(ص) به سوی مشرکانی که با آنان پیمان عدم تعرض بستهاید. اعلام میشود که این پیمان ملغی است. بنابراین باید به آنها اطلاع داده شود که تا چهارماه آزادانه و با امنیت در زمین سیر و سفر کنید و بدانید که نمیتوانید خدا را ناتوان کنید و بدانید که خداوند خوارکننده و رسواگر کافران است. سپس از سوی خداوند و پیامبر اکرم (ص) اعلام میشود که «یوم الحج الاکبر» به این معنی که خداوند و رسولش در روز حج اکبر از مشرکان بری هستند. خداوند به مومنان هم میفرماید که باید در این روز توبه کنید و به سوی خدا برگردید و راه او را در پیش بگیرید و از مشرکان مانند خدا و رسول(ص) دوری کنید.
سپس هشدار میدهد که اگر از مشرکان پیمان شکنی که به مسلمانان ظلم و تعدی میکنند و به پیمانها عمل نمیکنند تبری نجویید، میفرماید که بدانید خداوند ناتوان نیست که آنها را خوار کند. بنابراین باید به وظیفه خودتان در برابر تبری جستن از مشرکان پیمان شکن عمل کنید.
برائت از مشرکان در ایام حج
حجت الاسلام یوسفی مقدم میگوید: در آیه بعد خداوند از مشرکانی یاد میکند که به پیمانشان عمل میکنند. نکتهای دقیق است که خداوند میفرماید باید پیمان را با مشرکان نقض کنید، مگر آن مشرکانی که به پیمان عمل کردند و به شما ضرر و نقصی وارد نکردند. «و لم یظاهرو علیکم احدا»، یعنی کسانی را بر شما چیره و مسلط نکردند. اگر شما با مشرکانی پیمان ببندید که کافران را بر مسلمانان چیره کنند، این پیمانها از منظر قرآن کریم بیاعتبار است. خداوند کریم در این آیات شریفه، مسلمانان را به سوی وظایف بسیار مهمشان هدایت میکند که بدانند در حج چه چیزهایی را تعقیب کنند و در چه مواضعی توقف کنند. حج تنها بیان مسائل و احکامی که باید مطرح شود نیست، بلکه باید به ابعاد اجتماعی حج که از آن جمله وظایف اجتماعی است عمل کنند.
این کارشناس ادامه میدهد: باید در حج توجه کرد که چه کشورها و اماکنی مسلمانان در محدودیت و تنگنا قرار دارند و در معرض جنگ و تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام قرار گرفتهاند. در کجا مسلمانان مورد حمایت مشرکان قرار میگیرند و به مسلمانان هشدار میدهد که مسلمانانی که پیمان شکن هستند و کفار را علیه مسلمانان چیره میکنند نباید با آنها پیمان ببندند زیرا که آن پیمان از نظر خداوند دارای اعتبار نیست. این هشداری به همه دولتهای اسلامی است که با آمریکایی که از اسرائیل حمایت میکند و اسرائیل را بر کشورهای اسلامی و از جمله این کشور را بر کشور فلسطین مسلط کرده است، با انگلستان که از این تسلط ظالمانه و چیرگی حمایت میکند چطور ارتباط و پیمان دارید. آیا پیمانها باعث نمیشود که آنها تسلطشان بیشتر شود و ظلم بیشتری کنند؟ اینها ابعاد اجتماعی مهمی است که خداوند بیان فرموده است و تجلی این آیات برای جامعه امروز مسلمانان هشدار است. این هشدار برای روحانیت اسلام اعم از شیعه و سنی است که باید به این واقعیات توجه کنند.
وی با اظهار تعجب از وهابیون میگوید: آنان گاه به برخی از مسائل آنقدر توجه میکنند که انسان را به تعجب وامی دارد و گاه آنقدر به مسائل مهم بیتوجه هستند که از آن جمله میتوان به ارتباط و پیمان با مشرکان اشاره کرد.
حجت الاسلام یوسفی مقدم با تاکید بر اهمیت ارتباط و پیمان با مشرکان، اظهار میکند: وهابیون مسلمانان را به بهانههای واهی و خلاف واقع به قتل میرسانند و راه را برای تسلط استعمارگران در سرزمینهای اسلامی باز میگذارند و درصدد توجیه رفتارها و عملکرد مشرکانه آنها هستند و این رفتارها هیچ مفهوم و معنایی ندارد جز این که اگر این افراد به طور عالمانه ابزاری برای استعمار نیستند و در خدمت استکبار بینالملل قرار ندارند، به صورت ناآگاهانه در خدمت استعمار و ابزار دست آنان هستند.
هشداری برای بیداری وهابیون
وی تصریح میکند: حج را باید از جهات اجتماعی مورد توجه قرار داد. خداوند در آیات شریفه قرآن میفرماید که در حج باید ابعاد اجتماعی مسلمانان بیشتر مورد توجه قرار داده شود. مسلمانان در این همایش بینالمللی شرکت میکنند تا به نکات ضعف خود واقف شوند و آنان را برطرف کنند. مسلمانان با شرکت در این همایش میتوانند دشمنان و عملکرد آنان را به طور واقعی بشناسند، در برابر آنها قیام کنند و اطلاعات و آگاهی را به جامعه اسلامی ارائه کنند و بعد از آن که به کشورشان برگشتند، بتوانند در برابر دشمنان اسلام ایستادگی و مقاومت کنند.
این کارشناس میگوید: ائمه اطهار و رسول اکرم(ص) در ایام حج با توجه به سوره برائت دست به انجام فعالیتهای اجتماعی میزدند. وقتی خداوند به پیامبر(ص) دستور میفرماید که سوره مبارکه برائت که معارف بلند اجتماعی حج را بیان میکند باید از زبان امیرالمومنین(ع) بیان شود، تکلیف روشن میشود که ائمه اطهار(ع) و رسول الله(ص) افزون بر این که مسلمانان را به انجام مناسک و احکام حج دعوت کردهاند، باید آنان را به مسائل اجتماعی حج دعوت کنند و هشدار بدهند که به موضوعات مورد توجه خداوند اهمیت دهند.
حجت الاسلام یوسفی مقدم میافزاید: پیامبر (ص) و امام علی (ع) این وظایف را برعهده دارند، روحانیت و مبلغان نیز وظیفه شان روشن است و آنها علاوه بر این که وظیفه دارند مسلمانان را هدایت کنند تا وظایف خود را درست انجام دهند و به انجام صحیح مناسک حج بپردازند، باید با مسائل اجتماعی و فرهنگی آشنا شوند. برای روحانیونی که در حج حضور مییابند، حضور در میان زائران کاروان بهترین فرصت است که حدود یک ماه فرصت دارند تا در راستای تنویر افکار و عقاید ۱۰۰ تا ۱۵۰ مسلمان فعالیت کنند.
وی تاکید میکند: حج بهترین فرصت برای روحانیون و مبلغان است که حجاج را ضمن آن که با وظایف حج آشنا میکنند، با وظایف اجتماعی و فرهنگی هم آشنا کنند و مسائل فرهنگی جهان اسلام را برای آنها بیان کنند. آنها باید تمام مسائل اخلاقی را برای او تبیین کنند و همه آنچه مسلمانان لازم دارند و باید به آن ملتزم باشند باید در ایام حج برای او برنامهریزی کنند و با احکام دینی آنها را آشنا کنند. همچنین مسلمانان مخصوصا علما و روحانیون حج اعم از شیعه و سنی باید آنچه مهم است را مورد توجه قرار دهند که بیداری اسلامی از آن جمله است.
توجه به بیداری اسلامی در موسم حج
این کارشناس قرآنی اظهار میکند: حج فرصت بزرگی برای مسلمانان است. بیداری اسلامی که پس از مرارتهای فراوان مسلمانان چه در ایران و چه در کشورهای مسلمان دیگر به وجود آمده است، حاصل رهبری امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری، آیت الله العظمی خامنهای است که بیداری اسلامی را در سطح جوامع اسلامی پدید آوردند. بنابراین مسلمانان باید این فرصت را غنیمت بدانند و با تشویق و ترغیب دیگر مسلمانان به بیداری اسلامی، زمینه ایستادگی در برابر دشمنان اسلام و توجه به معارف قرآنی را ایجاد کنند.
حجت الاسلام یوسفی مقدم همچنین تاکید میکند: روحانیون و مبلغان باید به مسلمانان این موضوع را که عزت در سایه توجه به اسلام پدید میآید گوشزد کنند؛ چرا که «ان عزت لله و لرسوله و للمومنین». عزت در سایه ایمان برای مومنان محقق میشود و عزت یقیناً به امت اسلام باز نمیگردد مگر این که امت اسلام به حاکمیت اسلامی برگردند و از حاکمیت استعمارگران شانه خالی کنند و ابزار و عوامل آنها در کشورهای خودشان را از طریق حکومت قدرت پایین بکشانند و اسلام را در جامعه خود احیا کنند.
وی در پایان تصریح میکند: باید مسلمانان را با توجه به فرصت پیش آمده حج برای تحقق آرمانهای اسلام ترغیب و تشویق کرد تا در کنار انجام مناسک حج ابراهیمی، از مشرکان برائت جویند و به اهداف اجتماعی اسلام جامه عمل بپوشانند.
منبع: جوان آنلاین